Emeklilik için yasalarda bulunan şartlar sorgulanan konular arasında yer alıyor. EYT düzenlemesinin yasalaşması sonrasında erken emeklilik için aranan şartlar yeniden gündeme geldi. Türkiye’de SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sistemleri üzerinden emekli olunabiliyor. EYT imkanından yararlanamayan vatandaşlar erken emeklilik için aranan şartları sorgulamayı sürdürüyor. İşte, EYT olmadan emeklilik için aranan şartlar!

EYT düzenlemesinin detaylarının belli olmasının ardından Meclis’te onaylanarak yasalaştı. Düzenleme sonrasında prim gün sayısında eksik olan vatandaşlar tamamlama telaşına düştü. EYT’de şartlar tek tak açıklandı. Yasalarımızda erken emeklilik için bazı detaylar bulunuyor. 2000-2008 yılları arasında sigortalı olanlar için de emeklilik fırsatı bulunuyor. 1999 yılından sonra sigortalı olan kişiler için, üç ayrı olanak bulunuyor. Bu süreçte kısmi ve malulen emeklilik için şartlar araştırılan konular arasında yer alıyor. İşte, erken emeklilik için şartlar ve detaylar!

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasası Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra yürürlüğe girdi.EYT kapsamında emeklilik başvuruları alınırken, EYT’yi kaçıranlar için erken emeklilik yolu gözüktü.Bazı şartları yerine getirenlere erken emeklilik imkânı sunuluyor. Memurlar, 1 Ekim 2008 sonrasında erken emeklilik hakkından yararlanmaya başladı.

Kanuna göre 2008 yılından önce sigortalı olmuş ve en az yüzde 40 raporu olanlar ile en az yüzde 40 doğuştan engelli olan memurlar 5400 prim günü (15 yıl) ödemiş olmak şartıyla erken emekli olabiliyor.Memurun engellilik oranı yüzde 49’un altındaysa en az 18 yıllık sigortalılık ve 4680 gün primleri olmak şartıyla yine yaşa takılmadan emekli olabiliyor.

ENGELLİLERDE ERKEN EMEKLİLİK İMKÂNI

Engellilik oranı yüzde 50-59 arasında olan memurlar en az 16 yıldan beri sigortalı olurlarsa 4320 gün prime sahip olmaları durumunda yaşa takılmadan emeklilik hakkı kazanıyor.

Memurlara yönelik sonradan gerçekleşen engellilik halinde erken emeklilik fırsatı sunuluyor.

Bu durumda engel oranı 40-49 arasında olanlara 6 bin 480 prim (18 yıl) ödemek kaydıyla emeklilik hakkı doğuyor.

Memurlara yönelik sonradan gerçekleşen engellilik halinde erken emeklilik fırsatı sunuluyor.

Bu durumda engel oranı 40-49 arasında olanlara 6 bin 480 prim (18 yıl) ödemek kaydıyla emeklilik hakkı doğuyor.

Engel oranı yüzde 50-59 arasında olan memurlar, en az 5 bin 760 (16 yıl) prim ödediği takdirde emeklilik hakkına kavuşuyor.

Örnekle açıklamak gerekirse 2 Temmuz 1976 doğumlu Suat Bey ilk kez 1992 yılında sigortalı olarak çalışmaya başladı. Suat Bey’in yüzde 40 engelli olmasıyla birlikte toplamda 3 bin 680 gün primi bulunuyor.

ÖRNEK ERKEN EMEKLİLİK HESAPLAMASI

Suat Bey engelli raporuyla vergi dairesine başvurarak vergi indirimine sahip oldu.

Suat Bey 25 yıl sigortalılık, 5 bin 600 prim günü ve 53 yaş şartını karşılıyor.

Çalışıp primini doldurursa emekli olacağı tarih 2 Temmuz 2029 olacak. Ancak Suat Bey yüzde 40 vergi indirimi avantajını kullanarak emeklilik tarihini erkene çekebiliyor.

İşe giriş tarihine göre 16 yıl ve 3 bin 760 prim günü tamamlaması gerekiyor. Suat Bey 16 yıl şartını 2010’da tamamlayıp 80 gün daha prim eksiğini kapatıp emekli olma imkanına sahip oluyor. Böylelikle 2029 yılında değil 2015 yılında tam 14 yıl daha erken emekli olabiliyor.

MALULEN EMEKLİLİK İÇİN PRİM VE YIL ŞARTI VAR

SGK’nin ilgili yasaları, memur yani Emekli Sandığı (4/c) mensupları ve Bağ-Kurlular (4/b) malulen emekliliği 1 Ekim 2008 sonrasında mümkün hale getirdi.

Bu kapsamda yasa, doğuştan malullüğü olanlar ile sonradan malullüğü olanlara prim ve yıl esasından ayırdı.Bu kapsamda en az yüzde 40 doğuştan engelli raporu olan vatandaşlar 5 bin 400 prim yani 15 yıl çalışma şartı ile malulen emekli olabiliyorken, yüzde 49 engeli bulunan vatandaşlar için bu süre 18 yıl ve 4 bin 680 prim; yüzde 50 ile 59 engeli olan vatandaşlar için ise bu süre 16 yıl ve 4 bin 320 prim olarak belirlendi.

MART’TA EMEKLİLİK BAŞVURU YAPANLAR ÇİFTE ÖDEME ALACAK

Milyonlarca sigortalı için EYT yasasından emekli olabilmek için başvurmaya devam ediyor. Mart ayı içinde başvuru yapıp Nisan’dan itibaren maaş hesaplanmasını isteyen EYT’liler acele ediyor. Böylece Nisan’da ödenecek olan Ramazan Bayramı ikramiyesini de hak etmiş olarak çifte ödeme alacak.

RAMAZAN BAYRAMI İKRAMİYESİ NE ZAMAN ÖDENECEK?

Emekli Ramazan Bayramı ikramiyesi genelde bayramdan önceki hafta ödeniyor. Dolayısıyla bu tarihten önce emeklilik hakkı elde etmiş ve maaşı bağlanmış olanlar ikramiye ödemesi de alacak.

2023 yılında Ramazan Bayramı 21 Nisan-23 Nisan arasında idrak edilecek.EYT’lilerin önemli bir kısmının çalışıyor olması onlar açısından işten çıkış bildirgesinin verilmesini de gerektiriyor. Bu noktada işten ayrılıp emekli olacak EYT’liler açısından hem kıdem tazminatı hem de izin hakları açısından bazı detaylar önem kazanıyor.Yasalarımız işten kendi isteği ile ayrılanlar için kıdem tazminatı hakkının doğmadığına hükmediyor. Ancak bunun bazı istisnaları da var. 1475 sayılı yasanın yürürlükteki 14. maddesine göre emekli olmak için ayrılmak kıdem tazminatını gerektiriyor. Burada sigortalı kendi isteği ile ayrılmasına rağmen tazminat alabiliyor.

EYT’li çalışanlar açısından burada üç durum ortaya çıkıyor.

1- İşten ayrılıp artık emeklilik hayatı yaşamak

2- İşten ayrılıp tazminatını alıp yeni bir işyerinde veya aynı işyerinde yeni sözleşmeyle çalışmaya başlamak

3- İşten ayrılıp tazminat almadan tüm haklarıyla aynı işyerinde çalışmaya devam etmek.

İşten ayrılıp emeklilik hayatı yaşamak isteyenler eğer son işyerlerinde en az 1 yıl çalışmışlarsa tazminatlarını alıp ayrılıyorlar. Burada kıdem tazminatı, kullanılmayan izinlerin ücreti ve diğer alacaklar ödeniyor.

İşten ayrılıp yeniden sözleşmeyle çalışacaklar için ise aynı şekilde kıdem tazminatı ve diğer alacaklar ödeniyor. Yeni sözleşme ile kıdemi sıfırdan yeniden başlatılıyor.

Üçüncü durumda ise sigortalılar aynı işyerinde ara vermeden tüm haklarıyla devam edebiliyor. Burada herhangi bir ödeme yapılmıyor ve sigortalı için kıdem, izin gibi hakları saklı kalıyor ve aynen devam ediyor.

KIDEM TAZMİNATI HESABINA DİKKAT

Kıdem tazminatı alacak EYT’liler açısından özellikle alacakları miktarın hesabında ‘giydirilmiş ücret’ kavramı öne çıkıyor. Yine 1475 sayılı yasanın 14. maddesinde kıdem tazminatının son brüt ücret üzerinden ödeneceği belirtiliyor. Buna göre kişinin çalıştığı süre son brüt ücret ile çarpılarak kıdem tazminatı hesaplanıyor.

Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesiliyor ve tek seferde taksite bölünmeden ödeniyor. Taksite bölmek ancak işçinin rızası ile olabiliyor. Burada brüt ücretin belirlenmesi sadece alınan maaş ile olmuyor.

Çalışana yıl içinde verilen tüm ödemeler tazminat hesabında kullanılıyor. Bu detayı çok sigortalı bilmediği için daha düşük tazminat alabiliyor.

O yüzden eğer yıl içinde size düzenli olarak ödenen, ikramiye, kasa tazminatı, yemek parası, giyecek parası gibi ödemeler varsa bunları brüt ücrete ekletebilirsiniz.

Burada ödemelerin düzenli olması ve nakit olarak yapılması gerekiyor. Bu yüzden düzenli olmadıkları için mesai, ya da başarıdan dolayı ödenen primler bu hesaba katılamıyor.